Kanun Numarası: 1739
Kabul Tarihi: 14/6/1973
Yayımlandığı R.Gazete: Tarih :
24/6/1973 Sayı : 14574
Yayımlandığı Düstur: Tertip :
5 Cilt : 12 Sayfa : 2342
I – Kanunun kapsamı:
Madde 1 – Bu Kanun, Türk milli eğitiminin düzenlenmesinde esas
olan amaç ve ilkeler, eğitim sisteminin genel yapısı, öğretmenlik mesleği, okul
bina ve tesisleri, eğitim araç ve gereçleri ve Devletin eğitim ve öğretim
alanındaki görev ve sorumluluğu ile ilgili temel hükümleri bir sistem bütünlüğü
içinde kapsar.
BİRİNCİ KISIM
Türk Milli
Eğitim Sistemini Düzenleyen Genel Esaslar
BİRİNCİ BÖLÜM
Türk Milli
Eğitiminin Amaçları
I – Genel amaçlar:
Madde 2 – Türk Milli Eğitiminin genel amacı, Türk Milletinin
bütün fertlerini,
1.
(Değişik: 16/6/1983 - 2842/1 md.) Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasada
ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin milli, ahlaki,
insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren;
ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan, insan
haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik
ve sosyal bir hukuk Devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karşı görev ve
sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak
yetiştirmek;
2.
Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde
gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir
dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer
veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler
olarak yetiştirmek;
3.
İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri,
davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata
hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna
katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak;
Böylece
bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu
artırmak; öte yandan milli birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve
kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk Milletini
çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yapmaktır.
II – Özel amaçlar:
Madde 3 – Türk eğitim ve öğretim sistemi, bu genel amaçları
gerçekleştirecek şekilde düzenlenir ve çeşitli derece ve türdeki eğitim
kurumlarının özel amaçları, genel amaçlara ve aşağıda sıralanan temel ilkelere
uygun olarak tespit edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Türk Milli
Eğitiminin Temel İlkeleri
I – Genellik ve eşitlik:
Madde 4 – Eğitim kurumları dil, ırk, cinsiyet ve din ayırımı
gözetilmeksizin herkese açıktır. Eğitimde hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya
sınıfa imtiyaz tanınamaz.
II – Ferdin ve toplumun
ihtiyaçları:
Madde 5 – Milli eğitim hizmeti, Türk vatandaşlarının istek ve
kabiliyetleri ile Türk toplumunun ihtiyaçlarına göre düzenlenir.
III – Yöneltme:
Madde 6 – Fertler, eğitimleri süresince, ilgi, istidat ve
kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda çeşitli programlara veya okullara
yöneltilerek yetiştirilirler.
(Değişik:
16/8/1997 - 4306/3 md.) Milli eğitim sistemi, her bakımdan, bu yöneltmeyi
gerçekleştirecek biçimde düzenlenir. Bu amaçla, ortaöğretim kurumlarına, eğitim
programlarının hedeflerine uygun düşecek şekilde hazırlık sınıfları
konulabilir.
Yöneltmede
ve başarının ölçülmesinde rehberlik hizmetlerinden ve objektif ölçme ve
değerlendirme metotlarından yararlanılır.
IV – Eğitim hakkı:
Madde 7 – İlköğretim görmek her Türk vatandaşının hakkıdır.
İlköğretim
kurumlarından sonraki eğitim kurumlarından vatandaşlar ilgi, istidat ve
kabiliyetleri ölçüsünde yararlanırlar.
V – Fırsat ve
imkân eşitliği:
Madde 8 – Eğitimde kadın, erkek herkese fırsat ve imkân
eşitliği sağlanır.
Maddi
imkânlardan yoksun başarılı öğrencilerin en yüksek eğitim kademelerine kadar
öğrenim görmelerini sağlamak amacıyla parasız yatılılık, burs, kredi ve başka
yollarla gerekli yardımlar yapılır.
Özel eğitime ve korunmaya
muhtaç çocukları yetiştirmek için özel tedbirler alınır.
VI –
Süreklilik:
Madde 9 – Fertlerin genel ve mesleki eğitimlerinin hayat boyunca
devam etmesi
esastır.
Gençlerin
eğitimi yanında, hayata ve iş alanlarına olumlu bir şekilde uymalarına yardımcı
olmak üzere, yetişkinlerin sürekli eğitimini sağlamak için gerekli tedbirleri
almak da bir eğitim görevidir.
VII – Atatürk İnkılap ve
İlkeleri ve Atatürk Milliyetçiliği:
Madde 10 – (Değişik: 16/6/1983 - 2842/2 md.) Eğitim sistemimizin
her derece ve türü ile ilgili ders programlarının hazırlanıp uygulanmasında ve
her türlü eğitim faaliyetlerinde Atatürk inkılap ve ilkeleri ve Anayasada
ifadesini bulmuş olan Atatürk milliyetçiliği temel olarak alınır. Milli ahlak
ve milli kültürün bozulup yozlaşmadan kendimize has şekli ile evrensel kültür
içinde korunup geliştirilmesine ve öğretilmesine önem verilir.
Milli
birlik ve bütünlüğün temel unsurlarından biri olarak Türk dilinin, eğitimin her
kademesinde, özellikleri bozulmadan ve aşırılığa kaçılmadan öğretilmesine önem
verilir; çağdaş eğitim ve bilim dili halinde zenginleşmesine çalışılır ve bu
maksatla Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile işbirliği yapılarak
Mili Eğitim Bakanlığınca gereken tedbirler alınır.
VIII – Demokrasi eğitimi:
Madde 11 – (Değişik: 16/6/1983 - 2842/3 md.) Güçlü ve
istikrarlı, hür ve demokratik bir toplum düzeninin gerçekleşmesi ve devamı için
yurttaşların sahip olmaları gereken demokrasi bilincinin, yurt yönetimine ait
bilgi, anlayış ve davranışlarla sorumluluk duygusunun ve manevi değerlere
saygının, her türlü eğitim çalışmalarında öğrencilere kazandırılıp
geliştirilmesine çalışılır; ancak, eğitim kurumlarında Anayasada ifadesini
bulan Atatürk milliyetçiliğine aykırı siyasi ve ideolojik telkinler yapılmasına
ve bu nitelikteki günlük siyasi olay ve tartışmalara karışılmasına hiçbir
şekilde meydan verilmez.
IX – Laiklik :
Madde 12 – (Değişik: 16/6/1983 - 2842/4 md.) Türk milli
eğitiminde laiklik esastır. Din kültürü ve ahlak öğretimi ilköğretim okulları
ile lise ve dengi okullarda okutulan zorunlu dersler arasında yer alır.
X – Bilimsellik:
Madde 13 – Her derece ve türdeki ders programları ve eğitim metotlarıyla
ders araç ve gereçleri, bilimsel ve teknolojik esaslara ve yeniliklere, çevre
ve ülke ihtiyaçlarına göre sürekli olarak geliştirilir.
Eğitimde
verimliliğin artırılması ve sürekli olarak gelişme ve yenileşmenin sağlanması
bilimsel araştırma ve değerlendirmelere dayalı olarak yapılır.
Bilgi
ve teknoloji üretmek ve kültürümüzü geliştirmekle görevli eğitim kurumları
gereğince donatılıp güçlendirilir; bu yöndeki çalışmalar maddi ve manevi
bakımından teşvik edilir ve desteklenir.
XI – Planlılık :
Madde 14 – Milli eğitimin gelişmesi iktisadi, sosyal ve kültürel
kalkınma hedeflerine uygun olarak eğitim - insan gücü - istihdam ilişkileri
dikkate alınmak suretiyle, sanayileşme ve tarımda modernleşmede gerekli
teknolojik gelişmeyi sağlayacak mesleki ve teknik eğitime ağırlık verecek
biçimde planlanır ve gerçekleştirilir.
Mesleklerin
kademeleri ve her kademenin unvan, yetki ve sorumlulukları kanunla tespit
edilir ve her derece ve türdeki örgün ve yaygın mesleki eğitim kurumlarının
kuruluş ve programları bu kademelere uygun olarak düzenlenir.
Eğitim
kurumlarının yer, personel, bina, tesis ve ekleri, donatım, araç, gereç ve
kapasiteleri ile ilgili standartlar önceden tespit edilir ve kurumların bu
standartlara göre optimal büyüklükte kurulması ve verimli olarak işletilmesi
sağlanır.
XII – Karma
eğitim:
Madde 15 – Okullarda kız ve erkek karma eğitim yapılması
esastır. Ancak eğitimin türüne, imkân ve zorunluluklara göre bazı okullar yalnızca
kız veya yalnızca erkek öğrencilere ayrılabilir.
XIII – Okul ile ailenin
işbirliği:
Madde 16 – (Değişik: 10/11/2004-5257/1 md.) Eğitim kurumlarının
amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunmak için okul ile aile arasında
iş birliği sağlanır.
Bu
amaçla okullarda okul-aile birlikleri kurulur. Okul-aile birlikleri, okulların
eğitim ve öğretim hizmetlerine etkinlik ve verimlilik kazandırmak,
okulların ve maddî imkânlardan yoksun öğrencilerin zorunlu ihtiyaçlarını
karşılamak üzere; aynî ve nakdî bağışları kabul edebilir, maddî katkı sağlamak
amacıyla sosyal ve kültürel etkinlikler ve kampanyalar düzenleyebilir,
okulların bünyesinde bulunan kantin, açık alan, salon ve benzeri yerleri
işlettirebilir veya işletebilirler. Öğrenci velileri hiçbir surette bağış
yapmaya zorlanamaz.
Okul
- aile birliklerinin kuruluş ve işleyişi, birlik organlarının oluşturulması ve
seçim şekilleri, sosyal ve kültürel etkinliklerden sağlanan maddî katkılar,
bağışların kabulü, harcanması ve denetlenmesi ile kantin, açık alan, salon ve
benzeri yerlerin işlettirilmesi veya işletilmesinden sağlanan gelirlerin
dağıtım yerleri ve oranları, harcanması ve denetlenmesine dair usul ve esaslar,
Millî Eğitim ve Maliye bakanlıklarınca müştereken hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
Okul
- aile birliklerinin gelirleri her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.
XIV – Her yerde eğitim:
Madde 17 – Milli eğitimin amaçları yalnız resmi ve özel eğitim
kurumlarında değil, aynı zamanda evde, çevrede, işyerlerinde, her yerde ve her
fırsatta gerçekleştirilmeye çalışılır.
Resmi,
özel ve gönüllü her kuruluşun eğitimle ilgili faaliyetleri, Milli Eğitim
amaçlarına uygunluğu bakımından Millî Eğitim Bakanlığının denetimine tabidir.
İKİNCİ KISIM
Türk Milli
Eğitim Sisteminin Genel Yapısı
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel
Hükümler
I – Örgün ve yaygın eğitim:
Madde 18 – Türk milli eğitim sistemi, örgün eğitim ve yaygın
eğitim olmak üzere, iki ana bölümden kurulur.
Örgün
eğitim, okul öncesi eğitimi, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim kurumlarını
kapsar.
Yaygın
eğitim, örgün eğitim yanında veya dışında düzenlenen eğitim faaliyetlerinin
tümünü kapsar.
İKİNCİ BÖLÜM
Örgün Eğitim
A) Okul öncesi eğitimi:
I – Kapsam:
Madde 19 – Okul öncesi eğitimi, mecburi ilköğrenim çağına
gelmemiş çocukların eğitimini kapsar.
Bu
eğitim isteğe bağlıdır.
II – Amaç ve görevler:
Madde 20 – Okul öncesi eğitiminin amaç ve görevleri, milli
eğitimin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak,
1.
Çocukların beden, zihin ve duygu gelişmesini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını
sağlamak;
2.
Onları ilk öğretime hazırlamak;
3.
Şartları elverişsiz çevrelerden ve ailelerden gelen çocuklar için ortak bir
yetişme ortamı yaratmak;
4.
Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamaktır.
III – Kuruluş :
Madde 21 – (Değişik: 16/6/1983 - 2842/6 md.) Okul öncesi eğitim
kurumları, bağımsız anaokulları olarak kurulabileceği gibi, gerekli görülen
yerlerde ilköğretim okuluna bağlı anasınıfları halinde veya ilgili diğer
öğretim kurumlarına bağlı uygulama sınıfları olarak da açılabilir.
Okul
öncesi eğitim kurumlarının nerelerde ve hangi önceliklere göre açılacağı, Milli
Eğitim Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.
İş
Kanununa tabi işyerlerinde işverenlerin okul öncesi eğitim kurumu kurmaları
için gerekli şartlar ve diğer hususlar, Milli Eğitim ve Çalışma Bakanlıkları
tarafından birlikte düzenlenecek bir tüzükte gösterilir.
B) İlköğretim:
I – Kapsam:
Madde 22 – (Değişik: 16/6/1983 - 2842/7 md.) İlköğretim 6 - 14
yaşlarındaki çocukların eğitim ve öğretimini kapsar, İlköğretim, kız ve erkek
bütün vatandaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır.
II – Amaç ve görevler:
Madde 23 – İlköğretimin amaç ve görevleri, milli eğitimin genel
amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak,
1.
Her Türk çocuğuna iyi bir vatandaş olmak için gerekli temel bilgi, beceri,
davranış ve alışkanlıkları kazandırmak; onu milli ahlak anlayışına uygun olarak
yetiştirmek;
2.
Her Türk çocuğunu ilgi, istidat ve kabiliyetleri yönünden yetiştirerek hayata
ve üst öğrenime hazırlamaktır.
3.
(Ek: 16/8/1997 - 4306/4 md.) İlköğretimin son ders yılının ikinci yarısında
öğrencilere, ortaöğretimde devam edilebilecek okul ve programların hangi
mesleklerin yolunu açabileceği ve bu mesleklerin kendilerine sağlayacağı yaşam
standardı konusunda tanıtıcı bilgiler vermek üzere rehberlik servislerince
gerekli çalışmalar yapılır.
III – Kuruluş:
a) İlköğretim kurumları:
Madde 24 – (Değişik: 16/8/1997 - 4306/5 md.) İlköğretim
kurumları sekiz yıllık okullardan oluşur. Bu okullarda kesintisiz eğitim
yapılır ve bitirenlere ilköğretim diploması verilir.
b) Kuruluş şekilleri:
Madde 25 – (Değişik: 16/6/1983 - 2842/9 md.) (Mülga birinci
fıkra: 16/8/1997 - 4306/9 md.)
Nüfusun
az ve dağınık olduğu yerlerde, köyler gruplaştırılarak, merkezi durumda olan
köylerde ilköğretim bölge okulları ve bunlara bağlı pansiyonlar,
gruplaştırmanın mümkün olmadığı yerlerde yatılı ilköğretim bölge okulları
kurulur.
C) Orta öğretim:
I – Kapsam:
Madde 26 – Ortaöğretim, ilköğretime dayalı, en az üç yıllık
öğrenim veren genel, mesleki ve teknik öğretim kurumlarının tümünü kapsar.
II – Ortaöğretimden
yararlanma hakkı:
Madde 27 – İlköğretimini tamamlayan ve ortaöğretime girmeye hak
kazanmış olan her öğrenci, ortaöğretime devam etmek ve ortaöğretim imkânlarından
ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde yararlanmak hakkına sahiptir.
III – Amaç ve
görevler:
Madde 28 – Ortaöğretimin amaç ve görevleri, Milli Eğitimin genel
amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak,
1.
Bütün öğrencilere ortaöğretim seviyesinde asgari ortak bir genel kültür vermek
suretiyle onlara kişi ve toplum sorunlarını tanımak, çözüm yolları aramak ve
yurdun iktisadi sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunmak bilincini ve
gücünü kazandırmak,
2.
Öğrencileri, çeşitli program ve okullarla ilgi, istidat ve kabiliyetleri
ölçüsünde ve doğrultusunda yüksek öğretime veya hem mesleğe hem de yüksek
öğretime veya hayata ve iş alanlarına hazırlamaktır.
Bu
görevler yerine getirilirken öğrencilerin istekleri ve kabiliyetleri ile toplum
ihtiyaçları arasında denge sağlanır.
IV – Kuruluş:
Madde 29 – Ortaöğretim, çeşitli programlar uygulayan liselerden
meydana gelir.
Belli
bir programa ağırlık veren okullara lise, teknik lise ve tarım meslek lisesi
gibi eğitim dallarını belirleyen adlar verilir.
Nüfusu
az ve dağınık olan ve Milli Eğitim Bakanlığınca gerekli görülen yerlerde,
ortaöğretimin, genel, mesleki ve teknik öğretim programlarını bir yönetim
altında uygulayan çok programlı liseler kurulabilir.
Ortaöğretim
kurumlarının öğrenim süresi, uygulanan programın özelliğine göre, Milli Eğitim
Bakanlığınca tespit edilir.
V – Ortaöğretimde yöneltme:
Madde 30 – Yöneltme ilköğretimde başlar; yanılmaları önlemek ve
muhtemel gelişmelere göre yeniden yöneltmeyi sağlamak için ortaöğretimde de
devam eder.
Yöneltme
esasları ve çeşitli programlar veya ortaöğretim okulları arasında yapılacak
yatay ve dikey geçiş şartları, Milli Eğitim Bakanlığınca düzenlenir.
VI – Yükseköğretime geçiş:
Madde 31 – (Değişik: 16/6/1983 - 2842/10 md.) Lise veya dengi
okulları bitirenler, yükseköğretim kurumlarına girmek için aday olmaya hak
kazanır.
Hangi
yükseköğretim kurumlarına, hangi programları bitirenlerin nasıl girecekleri,
giriş şartları Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği yapılarak Yükseköğretim
Kurulu tarafından tespit edilir.
VII – İmam-hatip liseleri:
Madde 32 – İmam - hatip liseleri, imamlık, hatiplik ve Kur'an
kursu öğreticiliği gibi dini hizmetlerin yerine getirilmesi ile görevli
elemanları yetiştirmek üzere, Milli Eğitim Bakanlığınca açılan ortaöğretim
sistemi içinde, hem mesleğe hem yüksek öğrenime hazırlayıcı programlar
uygulayan öğretim kurumlarıdır.
VIII – Güzel sanatlar
eğitimi:
Madde 33 – Güzel sanatlar alanlarında özel istidat ve
kabiliyetleri beliren çocukları küçük yaşlardan itibaren yetiştirmek üzere
ilköğretim ve orta öğretim seviyesinde ayrı okullar açılabilir veya ayrı
yetiştirme tedbirleri alınabilir. Özellikleri dolayısıyla bunların kuruluş,
işleyiş ve yetiştirme ile ilgili esasları ayrı bir yönetmelikle düzenlenir.
D) Yükseköğretim:
I – Kapsam:
Madde 34 – Yüksek öğretim, orta öğretime dayalı en az iki yıllık
yüksek öğrenim veren eğitim kurumlarının tümünü kapsar.
II – Amaç ve görevler:
Madde 35 – Yüksek öğretimin amaç ve görevleri, milli eğitimin
genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak,
1.
Öğrencileri ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda
yurdumuzun bilim politikasına ve toplumun yüksek seviyede ve çeşitli
kademelerdeki insan gücü ihtiyaçlarına göre yetiştirmek;
2.
Çeşitli kademelerde bilimsel öğretim yapmak;
3.
Yurdumuzu ilgilendirenler başta olmak üzere, bütün bilimsel, teknik ve kültürel
sorunları çözmek için bilimleri genişletip derinleştirecek inceleme ve
araştırmalarda bulunmak;
4.
Yurdumuzun türlü yönde ilerleme ve gelişmesini ilgilendiren bütün sorunları,
Hükümet ve kurumlarla da elbirliği etmek suretiyle öğretim ve araştırma konusu
yaparak sonuçlarını toplumun yararlanmasına sunmak ve Hükümetçe istenecek
inceleme ve araştırmaları sonuçlandırarak düşüncelerini bildirmek;
5.
Araştırma ve incelemelerinin sonuçlarını gösteren, bilim ve tekniğin
ilerlemesini sağlayan her türlü yayınları yapmak;
6.
Türk toplumunun genel seviyesini yükseltici ve kamuoyunu aydınlatıcı bilim
verilerini sözle, yazı ile halka yaymak ve yaygın eğitim hizmetlerinde
bulunmaktır.
III – Kuruluş:
a) Yükseköğretim kurumları:
Madde 36 – (Değişik: 16/6/1983 - 2842/11 md.) Yükseköğretim
kurumları şunlardır:
1.
Üniversiteler,
2.
Fakülteler,
3.
Enstitüler,
4.
Yüksekokullar,
5.
Konservatuarlar,
6.
Meslek yüksekokulları
7.
Uygulama ve araştırma merkezleri,
Yükseköğretim
kurumlarının amaçları, açılış, kuruluş ve işleyişleri ile öğretim elemanlarına
ilişkin esaslar ve yükseköğretim kurumları ile ilgili diğer hususlar, özel
kanunlarında belirlenir.
b) Yükseköğretimin
düzenlenmesi:
Madde 37 – Yüksek öğretim, milli eğitim sistemi çerçevesinde,
öğrencileri lisans öncesi, lisans ve lisansüstü seviyelerinde yetiştiren bir
bütünlük içinde düzenlenir.
Bu
bütünlük içinde çeşitli görevleri yerine getiren ve farklı seviyelerde öğretim
yapan kuruluşlar bulunur.
Farklı
seviyeler ve kuruluşlar arasında öğrencilere kabiliyetlerine göre, yatay ve
dikey geçiş yolları açık tutulur.
IV – Yükseköğretimin paralı
oluşu:
Madde 38 – Yüksek öğretim paralıdır. Başarılı olan fakat maddi imkânları
elverişli olmayan öğrencilerin kayıt ücreti, imtihan harcı gibi her türlü
öğrenim giderleri burs, kredi yatılılık ve benzeri yollarla sağlanır.
Öğrenim
harç ve ücretlerinin tutarları ve bunların ödenme tarzları ile burs ve kredilerin
tutarları ve bunların veriliş esasları, Maliye Bakanlığı ile birlikle
hazırlanacak yönetmelikle tespit edilir. (1)
Bazı
alanlar için mecburi hizmet karşılığı öğrenci yetiştirilmesi hakkındaki
hükümler saklıdır.
V – Yükseköğretim
planlaması:
Madde 39 – Yüksek öğretimde, öğretim elemanlarından, tesislerden
ve öğrencinin zamanından en verimli bir şekilde yararlanmayı mümkün kılacak ve
çeşitli bölgelerdeki yüksek öğretim kurumlarının dengeli bir şekilde
gelişmesini sağlayacak tedbirler alınır; yüksek öğretimin bütününü kapsayan ve
orta öğretimle ilgisini sağlayan bir planlama düzeni kurulur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yaygın Eğitim
I – Kapsam, amaç ve
görevler:
Madde 40 – Yaygın eğitimin özel amacı, milli eğitimin genel
amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak, örgün eğitim sistemine hiç
girmemiş yahut herhangi bir kademesinde bulunan veya bu kademeden çıkmış
vatandaşlara, örgün eğitimin yanında veya dışında,
1.
Okuma - yazma öğretmek, eksik eğitimlerini tamamlamaları için sürekli eğitim imkânları
hazırlamak,
2.
Çağımızın bilimsel, teknolojik, iktisadi, sosyal ve kültürel gelişmelerine
uymalarını sağlayıcı eğitim imkânları hazırlamak,
3.
Milli kültür değerlerimizi koruyucu, geliştirici, tanıtıcı, benimsetici
nitelikte eğitim yapmak,
4.
Toplu yaşama, dayanışma, yardımlaşma, birlikte çalışma ve örgütlenme anlayış ve
alışkanlıkları kazandırmak,
5.
İktisadi gücün arttırılması için gerekli beslenme ve sağlıklı yaşama şekil ve
usullerini benimsetmek,
6.
Boş zamanları iyi bir şekilde değerlendirme ve kullanma alışkanlıkları
kazandırmak,
7.
Kısa süreli ve kademeli eğitim uygulayarak ekonomimizin gelişmesi doğrultusunda
ve istihdam politikasına uygun meslekleri edinmelerini sağlayıcı imkânlar
hazırlamak,
8.
Çeşitli mesleklerde çalışmakta olanların hizmet içinde ve mesleklerinde
gelişmeleri için gerekli bilgi ve becerileri kazandırmaktır.
II – Kuruluş:
Madde 41 – Yaygın eğitim, örgün eğitim ile birbirini
tamamlayacak, gereğinde aynı vasıfları kazandırabilecek ve birbirinin her türlü
imkânlarından yararlanacak biçimde bir bütünlük içinde düzenlenir.
Yaygın
eğitim, genel ve mesleki - teknik olmak üzere iki temel bölümden meydana gelir.
Bu bölümler birbirini destekleyici biçimde hazırlanır.
III – Koordinasyon:
Madde 42 – Genel, mesleki ve teknik yaygın eğitim alanında görev
alan resmi, özel ve gönüllü kuruluşların çalışmaları arasındaki koordinasyon
Millî Eğitim Bakanlığınca sağlanır.
Genel
yaygın eğitim programlarının düzenleniş şekli yönetmelikle tespit edilir.
Mesleki
ve teknik yaygın eğitim faaliyetlerini yürüten Bakanlıklar ile özerk eğitim
kurumları ve resmi ve özel işletmeler arasında Milli Eğitim Bakanlığınca
sağlanacak koordinasyon ve işbirliğinin esasları kanunla düzenlenir.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Öğretmenlik
Mesleği
1 – Öğretmenlik:
Madde 43 – Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla
ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir.
Öğretmenler bu görevlerini Türk Milli Eğitiminin amaçlarına ve temel ilkelerine
uygun olarak ifa etmekle yükümlüdürler.
Öğretmenlik
mesleğine hazırlık genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon ile
sağlanır.
Yukarıda
belirtilen nitelikleri kazanabilmeleri için, hangi öğretim kademesinde olursa
olsun, öğretmen adaylarının yüksek öğrenim görmelerinin sağlanması esastır. Bu
öğrenim lisans öncesi, lisans ve lisans üstü seviyelerde yatay ve dikey
geçişlere de imkân verecek biçimde düzenlenir.
(Ek
fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Öğretmenlik mesleği; adaylık döneminden sonra
öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen olmak üzere üç kariyer basamağına
ayrılır. Adaylık dönemini başarıyla tamamlayanlar mesleğe öğretmen olarak
atanır.
(Ek
fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Kariyer basamaklarında yükselmede kıdem, eğitim
(hizmet içi eğitim, lisansüstü eğitim), etkinlikler (bilimsel, kültürel,
sanatsal ve sportif çalışmalar) ve sicil (iş başarımı) puanları ile sınav
sonuçları esas alınır. Değerlendirme 100 tam puan üzerinden yapılır.
Değerlendirme puanının % 10'unu kıdem, % 20'sini eğitim, % 10'unu etkinlikler,
% 10'unu sicil (iş başarımı) ve % 50'sini de sınav puanı oluşturur.
(Ek
fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Kariyer basamaklarında yükselecekler değerlendirme
puanlarına göre başarı sıralamasına alınır. Değerlendirmeye alınmak için sınav
tam puanının en az % 60'ını almış olmak şartı aranır.
(Ek
fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Sınav yılda bir defa olmak üzere ÖSYM'ce yapılır.
(Ek
fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Alanında ya da eğitim bilimleri alanında tezli
yüksek lisans öğrenimini tamamlamış öğretmenlerden uzman öğretmenlik, doktora
öğrenimini tamamlamış olan öğretmenlerden ise başöğretmenlik için sınav şartı
aranmaz. Bu durumda olan öğretmenler kıdem, hizmet içi eğitim, etkinlikler
(bilimsel, kültürel, sanatsal ve sportif çalışmalar) ve sicil (iş başarımı)
ölçütlerine göre değerlendirilir.
(Ek
fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Öğretmenlik kariyer basamaklarında yükseleceklerin
gireceği sınav, sınava katılacaklarda aranacak en az çalışma süresi, hizmet içi
eğitim veya lisansüstü eğitim nitelikleri, her bir değerlendirme ölçütüne
ilişkin hususlar ve puan değerleri, alanında ya da eğitim bilimleri alanında
tezli yüksek lisans veya doktora öğrenimini tamamlamış olanlardan uzman
öğretmenlik veya başöğretmenlik için aranacak kıdem, hizmet içi eğitim,
etkinlikler (bilimsel, kültürel, sanatsal ve sportif çalışmalar) ve sicil (iş
başarımı) şartları ve puan değerleri, branşlar temelindeki uzman öğretmenlik ve
başöğretmenlik sayıları, yükselmeye ilişkin usul ve esaslar ile diğer hususlar
Maliye Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığının uygun görüşleri alınarak
Millî Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
(Ek
fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Toplam serbest öğretmen kadro sayısı içinde,
başöğretmen oranı % 10, uzman öğretmen oranı % 20’dir. Bakanlar Kurulu bu
oranları bir katına kadar yükseltmeye yetkilidir.
II – Milli Eğitim Bakanlığına
bağlı "Eğitim Yüksekokulu " açma yetkisi:
Madde 44 – (Değişik: 16/6/1983 - 2842/12 md.) Öğretmenlik
formasyonu veren ve öğretmen yetiştiren Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim
yüksekokulları, Yükseköğretim Kurulunun görüşü alınarak, Bakanlar Kurulu
kararı ile kurulabilirler.
III – Öğretmenlerin
nitelikleri ve seçimi:
Madde 45 – Öğretmen adaylarında genel kültür, özel alan eğitimi
ve pedagojik formasyon bakımından aranacak nitelikler Milli Eğitim Bakanlığınca
tespit olunur.
(Değişik:
16/6/1983 - 2842/13 md.) Öğretmenler, öğretmen yetiştiren yükseköğretim
kurumlarından ve bunlara denkliği kabul edilen yurtdışı yükseköğretim
kurumlarından mezun olanlar arasından, Milli Eğitim Bakanlığınca seçilirler.
Yüksek
öğrenimleri sırasında pedagojik formasyon kazanmamış olanların ihtiyaç duyulan
alanlarda, öğretmenliğe atanmaları halinde bu gibilerin adaylık dönemi içinde
yetişmeleri için Milli Eğitim Bakanlığınca gerekli tedbirler alınır.
Hangi
derece ve türdeki eğitim, öğretim, teftiş ve yönetim görevlerine, hangi seviye
ve alanda öğrenim görmüş olanların ne gibi şartlarla seçilebilecekleri
yönetmelikle düzenlenir.
IV – Öğretmenlerin bölge
hizmeti:
Madde 46 – Öğretmenlikte yurdun çeşitli bölgelerinde görev
yapmak esastır.
Hizmet
bölgeleri ve ihtiyaçlara göre bu bölgelerarası yer değiştirme esasları
yönetmelikle düzenlenir.
V – Uzman ve usta öğreticiler:
Madde 47 – (Değişik: 16/6/1983 - 2842/14 md.) Örgün ve yaygın
eğitim kurumlarında ve hizmetiçi yetiştirme kurs, seminer ve konferanslarında
uzman ve usta öğreticiler de geçici veya sürekli olarak görevlendirilebilir.
Öğretim
tür ve seviyelerine göre uzman ve usta öğreticilerin seçimlerinde aranacak
şartlar, görev ve yetkileri, yönetmeliklerle tespit edilir.
VI – Öğretmenlerin
hizmet içi yetiştirilmesi:
Madde 48 – Öğretmenlerin daha üst öğrenim görmelerini sağlamak
üzere yaz ve akşam okulları açılır veya hizmet içinde yetiştirilmeleri maksadıyla
kurslar ve seminerler düzenlenir.
Yaz
ve akşam okulları öğretmen yetiştiren kurumlarca açılır; bunlara devam ederek
yeterli krediyi dolduran öğretmenlere o kurumun belge veya diploması verilir.
Milli
Eğitim Bakanlığınca açılan kurs ve seminerlere devam edenlerden başarı
sağlayanlara belge verilir. Bu belgelerin, öğretmenlerin atama, yükselme ve
nakillerinde ne ölçüde ve nasıl değerlendirileceği yönetmelikle düzenlenir.
VII – Yurt içi ve yurt dışı
yetişme imkânları:
Madde 49 – Yurt içinde ve dışında daha üst öğrenim yapmak veya
bilgi, görgü ve ihtisaslarını arttırmak isteyen öğretmenlerin belli şartlarla,
aylıklı veya aylıksız izinli sayılmaları sağlanır; bu şartlar, milli eğitimin
ihtiyaçları göz önünde tutularak, hazırlanacak yönetmelikle belirtilir.
VIII – Öğretmen konutları:
Madde 50 – Milli Eğitim Bakanlığınca gerekli görülen yerlerde,
özellikle mahrumiyet bölgelerinde görevli öğretmenlere konut sağlanır.
Konutlar
okul binaları ile birlikte planlanır ve yapılır.
Eski
eğitim kurumlarının konut ihtiyacı bir plana bağlanır ve bu konutların yapımı
için, her yıl Milli Eğitim Bakanlığı Bütçesine gerekli ödenek konur.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Okul Binaları
ve Tesisleri
Okul yapıları ve
taşınmazları
Madde 51 – Her derece ve türdeki eğitim kurumlarına ait
bina ve tesisler çevrenin ihtiyaçlarına ve uygulanacak programların özelliklerine
göre Milli Eğitim Bakanlığınca planlanır ve yaptırılır.
Bu
maksatla her yıl Milli Eğitim Bakanlığı bütçesine gerekli ödenek konur.
Arsa
temini ile okul bina ve tesislerin yapım ve donatımında, Devletin azami
imkanlarının kullanılması yanında vatandaşların her türlü yardımlarından da
yararlanılır ve yardımlar teşvik edilir ve değerlendirilir.
(Ek
fıkra:3/12/2003-5005/1 md.) Millî Eğitim Bakanlığına tahsisli Hazine
mülkiyetindeki taşınmazlar ile Millî Eğitim Bakanlığı kullanımında bulunan mülkiyeti
il özel idaresine veya köy tüzel kişiliğine ait taşınmazlardan gerekli
görülenlerin, mülkiyetinin Hazineye bedelsiz devrinden sonra; Millî Eğitim
Bakanlığı ile mutabık kalınarak tahsislerini kaldırmaya ve 1050 sayılı
Muhasebei Umumiye Kanununun 24 üncü maddesine bağlı olmaksızın satmaya Maliye
Bakanı yetkilidir.
(Ek
fıkra:3/12/2003-5005/1 md.) Satış bedelleri bütçeye gelir kaydedilir.
Okul/derslik yapımı, onarımı ve donatımı ile ders araç ve gereçleri alımında
kullanılmak üzere Millî Eğitim Bakanlığı bütçesine gerekli ödenek öngörülür.
BEŞİNCİ KISIM
Eğitim Araç
ve Gereçleri
I – Kapsam:
Madde 52 – Eğitim araç ve gereçleri, eğitim kurumlarında
kullanılacak ders kitapları ile öğretmen ve öğrencilere kaynak ve yardımcı
olacak basılı eğitim malzemesini, milli eğitimin genel amaçlarının
gerçekleşmesine yararlı olacak diğer eserleri ve eğitim araç ve gereçlerini
kapsar.
II – Görev:
Madde 53 – Milli Eğitim Bakanlığı, kendisine bağlı eğitim
kurumlarının eğitim araç ve gereçlerini, gelişen eğitim teknolojisine ve
program ve metotlara uygun olarak sağlamak, geliştirmek, yenileştirmek,
standartlaştırmak, kullanılma süresini ve telif haklarını ve ders kitabı
fiyatlarını tespit etmek, paralı veya parasız olarak ilgililerin yararlanmasına
sunmakla görevlidir.
III – Görevin
yerine getirilmesi:
Madde 54 – Milli Eğitim Bakanlığı eğitim araç ve gereçlerini,
1.
Hazırlamak, imal etmek ve satın almak;
2.
Kişilere veya kuracağı komisyonlara veya yarışmalar düzenleyerek hazırlatmak;
3.
Özel kesimce hazırlananlar veya imal edilenler arasından seçmek veya tavsiye
etmek suretiyle 53 üncü maddede belirtilen görevini yerine getirir.
IV –
Okullarda okutulacak kitapların tespiti ve ücret ödenmesi:
Madde 55 – (Değişik: 3/12/2003 - 5005/2 md.) İlköğretim ve
ortaöğretim kurumlarında okutulacak ders kitapları, Millî Eğitim Bakanlığınca
belirlenir.
Millî
Eğitim Bakanlığınca hazırlanacak veya hazırlatılacak kitaplar ile eğitim araç
ve gereçlerini hazırlama, inceleme ve redaksiyonunda görevlendirilenlere ücret ödenir.
Ders
kitaplarına ilişkin yarışmalarda derece alanlara verilecek ödülün ödeme, usul
ve esasları ile miktarı yönetmelikle belirlenir.
Özel
kesimce hazırlanan ve okullarda ders kitabı olarak okutulmak üzere Millî Eğitim
Bakanlığına gönderilen eserler ücret karşılığı incelenir.
Ders
kitaplarının kabulü, uygunluk süresi, telif hakkı ve ücretlerle ilgili esaslar;
inceleme işlemleri ve alınacak inceleme ücreti miktarı; Millî Eğitim
Bakanlığınca incelettirilecek eserler için ödenecek ücret miktarı; ders
kitaplarının hazırlanması ve incelenmesinde aranacak kriterler ile ders kitabı
üreten yayın evlerinde aranacak kriterler; ders kitabı dışındaki diğer kitap ve
eğitim araçlarının kullanımı ve bunlardan hangileri için inceleme ücreti
alınacağı ve ödeneceği ile ilgili esas ve usuller Millî Eğitim Bakanlığınca
çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
ALTINCI KISIM
Eğitim ve
Öğretim Alanındaki Görev ve Sorumluluk
I – Yürütme, gözetim ve denetim:
Madde 56 – Eğitim ve öğretim hizmetinin, bu kanun hükümlerine
göre Devlet adına yürütülmesinden, gözetim ve denetiminden Milli Eğitim
Bakanlığı sorumludur.
II – Yasaklık:
Madde 57 – Askeri maksatlarla açılacak okullar hariç, bu kanun
hükümlerine aykırı hiç bir eğitim faaliyetinde bulunulamaz.
III – Okul açma yetkisi:
Madde 58 – (Değişik: 16/6/1983 - 2842/16 md.) Türkiye'de
ilköğretim okulu, lise veya dengi okullar, Milli Eğitim Bakanlığının izni
olmaksızın açılamaz.
Milli
Eğitim Bakanlığı veya diğer bir bakanlık tarafından açılmış veya açılacak
okullar (Askeri liseler dahil) ile özel okulların derecelerinin tayini, Milli
Eğitim Bakanlığına aittir.
Askeri
eğitim kurumlarının dereceleri, Milli Savunma Bakanlığı ile birlikte tespit
edilir.
Diğer bakanlıklara bağlı lise
ve dengi okulların program ve yönetmelikleri, ilgili bakanlıkla Milli Eğitim
Bakanlığı tarafından birlikte yapılır ve Milli Eğitim Bakanlığınca onanır.
Diğer
bakanlıklara bağlı okullar, Milli Eğitim Bakanlığının gözetim ve denetimine
tabidir. Gözetim ve denetim sonunda uygun eğitim ortamı ve niteliği taşımayan
kurumların denkliği usulüne uygun şekilde Milli Eğitim Bakanlığınca iptal
edilir. Buna ait esaslar Bakanlar Kurulunca çıkarılan bir yönetmelikle
düzenlenir.
IV – Yurt dışı eğitim:
Madde 59 – Türk vatandaşlarının yurt dışında eğitim, öğrenim ve
ihtisas görmeleri ile ilgili Devlet hizmetlerinin düzenlenmesinden (askeri
öğrenciler hariç), Milli Eğitim Bakanlığı sorumludur.
YEDİNCİ KISIM
Son Hükümler
I – Kenar başlıkları:
Madde 60 – Bu kanunun madde kenar başlıkları, sadece ilgili
oldukları maddelerin konusunu ve maddeler arasındaki sıralama ve bağlantıyı
göstermekte olup kanun metnine dahil değildir.
II – Kaldırılan hükümler:
Madde 61 – 1340 tarih ve 439 sayılı Orta Tedrisat Muallimleri
Kanununun 3 üncü maddesi, 22/3/1926 tarih ve 789 sayılı Maarif Teşkilatına dair
Kanunun 3 ve 4 üncü maddeleri, 6/6/1949 tarih ve 5429 sayılı Milli Eğitim
Bakanlığına bağlı okullarda okutturulacak ders kitaplarının seçilmesi,
basılması ve dağıtılması hakkında Kanun, 5/1/1961 tarih ve 222 sayılı
İlköğretim ve Eğitim Kanununun 69 uncu maddesi ve diğer kanunların bu kanuna
aykırı hükümleri, bu kanunun yayımı tarihinde, yürürlükten kalkar.
III – Yönetmelikler:
Madde 62 – Bu kanunda sözü geçen yönetmelikler, Kanunda
belirtilen genel amaç ve temel ilkelere uygun olarak Milli Eğitim Bakanlığınca,
kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren en geç bir yıl içinde çıkarılır.
Ek Madde 1 – (Ek: 16/6/1983 - 2842/17 md.) 14/6/1973 tarihli ve
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununda geçen "temel eğitim" terimi
"ilköğretim" olarak değiştirilmiştir.
Geçici Madde 1 – Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, yüksek öğrenim
kurumlarında öğrenci bulunanlar hakkında 38 inci madde hükmü uygulanmaz.
Geçici Madde 2 – (Ek: 16/6/1983 - 2842/18 md.; Mülga: 16/8/1997 -
4306/9 md.)
IV – Yürürlük:
Madde 63 – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
V – Yürütme:
Madde 64 – Bu Kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder